1) İşlenmiş (Pastörize ve UHT) İçme Sütleri Tüketirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
• İşlenmiş içme sütleri evlerde kaynatılmamalıdır.
• Pastörize sütler, tüketilene kadar mutlaka buzdolabında muhafaza edilmelidir.
• Uzun ömürlü sütler ise açıldıktan sonra tüketilene kadar mutlaka buzdolabında muhafaza edilmelidir.
• İşlenmiş içme sütleri, dayanıklılığını azaltmamak için, kaplara boşaltılıp muhafaza edilmemelidir.
• İşlenmiş sütleri satın alırken, üretim ve son kullanma tarihlerine kesinlikle dikkat edilmelidir.
2) Uzun ömürlü (UHT) sütlerin dayanıklılığı, içlerine koyulan katkı maddelerinden mi kaynaklanmaktadır?
HAYIR… Sütün dayanıklılığını artırmak amacıyla kesinlikle katkı maddesi ilave edilmez. Uygulanan özel teknolojik işlem, aseptik dolum ve ambalajlama ile süt uzun ömürlü hale gelir.
3) İşlenmiş (Pastörize ve UHT) sütlerin besin değeri daha mı azdır?
Kontrollü bir ısı tamamen kapalı bir sistemde uygulandığından besin değeri kaybı yok denecek kadar azdır.
4) Günde sadece bir bardak süt tüketmek yeterli midir?
Yeterli olması ve dengeli bir beslenme için günde en az;
• Bebekler 750 ml
• Çocuklar 300-350 ml
• Gençler 350 ml
• Yetişkinler-yaşlılar 250-400 ml
• Hamile-emzikli kadınlar 500 ml içme sütü tüketilmelidir.
5) Besin değeri tam, en taze ve en ucuz süt sokak sütü müdür?
Sokaktan alınan sütler evde kaynatıldığı için besin değerinde önemli kayıplar olmaktadır. Bu sütlerin yağı alınarak veya su katılarak besin değerlerinde azalma olmakta, kısa sürede bozulmaları önlenmek için içine karbonat gibi katkı maddeleri konulabilmektedir. İşlenmiş içme sütlerine oranla ucuz gibi görünmekte olup ancak kaynatma için harcanan enerjinin maliyeti de eklendiğinde aslında sokak sütü ucuz olmamaktadır.
6) Yaşım gereği süt içmem gerektiğini biliyorum. Ancak süt mide ve bağırsaklarımda gaz yapıyor. Bunun nedeni nedir? Ne yapabilirim?
Sütün içinde, süt şekerini parçalayan bir enzim vardır. Bu şekilde bağırsakta emilme işlemi gerçekleşebilir. Bazı kişilerde bu enzimin miktarı azdır ya da yoktur. Türk halkında ve Akdeniz ülkelerinde sıkça rastlanan bir durumdur bu. Enzim yokluğunda süt şekeri parçalanamadığı için bu şeker bağırsakta başka yollarda parçalanır. Bu reaksiyondan da gaz çıkar ve bazı kişilerde gaz yapar. Bu durumun bir çaresi yoktur. Peynir tüketimlerini arttırabilirler. Evet bazı durumlarda süt tüketimi böyle istenmeyen sorunlar oluşturabilir. Ancak bu oran oldukça düşüktür. Burada iki olguyu birbirinden ayırmak gerekir. Süt içme alışkanlığı olmayan bireylerde sütün şekerine (laktoz) karşı geçici bir intolerans olabilir. Bu durumda süt tüketimi kesinlikle bırakılmamalı aksine artan oranlarda yavaş yavaş süt tüketimi arttırılmalıdır. Genellikle belli bir süre sonra süt tüketimine karşı bir problem kalmayacaktır. İkincisi ise gerçekten süt mideye rahatsızlık verebilir. Bu durumda süt tüketimi mümkün olduğunca yapılmalı, boş mideye alınma yerine yemeklerden sonra denenmelidir. Ayrıca yoğurt tüketimi de denenmelidir.
7) İşlenmiş sütlerin boy uzatmayla ilgisi var mı? 12 yaşındaki bir çocuk ne kadar süt içmeli?
Büyüme çağındaki çocuğun alacağı her türlü kaliteli besin ki işlenmiş süt bu çağ için en önemli en iyi besinlerdendir, çocuğun büyümesine yardımcı olacaktır. Ancak ailesel faktörleri de unutmamak gerekir. 12 yaş kız veya erkek çocuk için 3-4 su bardağı süt veya yoğurt uygun bir miktar olacaktır. Ancak tüm diğer besinlerden de yemek kaydıyla. Tek başına sütün de yeterli olmayacağı açıktır.
8) Süt nasıl içilmelidir. Pastörize ve UHT süt ısıtılıp içilebilir mi? Isıtılırsa besin değeri düşer mi?
Evet eğer ısıtmak istiyorsanız ısıtabilirsiniz (kaynatma değil). Yani 30 - 35 ºC yapabilirsiniz. Eğer ısıtma işlemini kaynatmaya dönüştürmüyorsanız ve buzdolabında çıkarıp kısık ateşte 1- 2 dakika tutuyorsanız besin öğelerindeki kayıplar oldukça sınırlı olacaktır. Ancak hatırlatmak gerekirse UHT sütte pastörize sütte hiç bir ısıl işlem uygulanmandan tüketilebilir.
9) Çocukların sürekli pastörize süt içmesinin normal bağırsak florasını olumsuz etkilediğini duymaktayız. Fikriniz nedir?
Böyle bir şey doğru kabul edilemez. Öncelikle pastörize sütün günlük süt olduğunu yani süt alındıktan sonra maksimum iki gün içersinde tüketilmesi gerektiğini hatırlatmak isteriz. Pastörize sütü bekletmek söz konusuysa mutlaka buzdolabında bekletmeniz gerekir. UHT süt için bunlar söz konusu değildir. Serin (normal oda ısısında) ve güneş ışığından uzak tutulmak kaydıyla üzerinde belirtilen tarihe kadar (4-6 ay) bekletebilirsiniz. Bu sütleri yani pastörize ve UHT sütleri ısıtmadan içmeniz mümkündür. Sütün bağırsak florasını olumsuz etkilediğine yönelik hiçbir veri olmadığı gibi olumlu etkilediğini gösteren bir çok veri mevcuttur.
10) İşlenmiş (Pastörize ve UHT) sütlerin büyüme çağını geride bırakmış olan bir kişinin kemik gelişimine yararı olup olmadığını açıklar mısınız?
Kemik gelişimine değil, kemiğin mevcut durumunu devam ettirmesine yararı vardır. Sütü sadece kemik sağlığı açısından düşünmemek gerekir. Sütün protein kalitesi de oldukça yüksektir. Doku yenilenmesinde sütün büyük önemi mevcuttur. Ayrıca kemik sağlığının daha kötüye gidişi engellenmiş ve olası rahatsızlıkların ortaya çıkışının gecikmesine ve çıktığında da daha az sorunlu bir tablonun gelişmesine engel olabilirsiniz.
11) Bazı bebekler anne sütü içmiyor. Pastörize sütten aynı vitaminleri alabilir mi?
Bebeğin ilk 4-6 aylık döneminde anne sütü mutlaka verilmelidir. Verilmemesini gerektiren çok az durum söz konusudur (bazı metabolik hastalıklar gibi). Anne sütü verilemiyorsa ve/veya yetersiz ise yerine geçebilecek en iyi besin süt olacaktır. Pastörize veya UHT süt bu işlevi yerine getirebilecek en iyi kaynaklardır.
12) İşlenmiş sütlerin ileri yaşlarda alınmasının çok faydası olmadığı söyleniyor. Ne derece doğru? Bu tüketim çocukluk çağından mı gelmeli? Özellikle hanımlar menopoz döneminde telaşa kapılıyorlar. Menopoza giren bir bayanın süt içmesi halinde kemik erimesi engellenir mi?
İşlenmiş sütler hangi yaşta içilirse içilsin çok yararlıdır. Erken yaşlardakilerde kemik ve diş gelişimi, ilerleyen yaşlarda özellikle bayanlarda menapoza ve ostreopoza iyi gelir. Dolayısıyla süt tüketimi tüm yaş gruplarında; çocuklar, gençler, yetişkin ve kalpten genç olanlar için önemlidir ve süt tüketiminin arttırılması için her türlü olanak denenmelidir. Yaşlılar- Kalpten genç olanlar için süt adeta ideal bir besindir. Hatta ileri devrelerde süt ve sütten yapılmış ürünler bu yaş grubu için çok önemlidir. Bu yaş gruplarında özellikle besin alımı yeme güçlükleri, diş problemleri gibi nedenlerden dolayı azaldığından, sütün besin değerinin zenginliği ve tüketim şeklinin kolaylığı açısından mutlaka süt tüketilmelidir. Menapoza gelince, kemik sağlığı ve beslenme genç yaşlarda ve hatta bebeklikten itibaren önemlidir. Yapılan çalışmalarda bebeklikten itibaren süt tüketiminin istenen oranlarda olması kemik sağlığını arttırdığı bilinmektedir. Bu insanlarda kemik kırılmaları daha az görülmekte olup iyileşme de daha hızlı olmaktadır. Kadınlarda ise bu daha önemlidir. Menapoz sonrası kemik erimeleri yine süt ve türevlerini üst seviyelerde tüketenlerde diğer kadınlara göre daha yavaş ve sorunsuz olduğu bilinmektedir.
13) İşlenmiş Sütlerin Yararları;
Yağda ve suda eriyen vitaminlerin hepsini içerir. Bebeklerin narin vücutlarını sağlamlaştırır, güçlendirir’. İçindeki protein, büyüme ve gelişmeyi sağlar, saç ve tırnakların oluşumunda büyük rol oynar ve kasların kasılmasına yardımcı olur. Süt şekeri olan ”laktoz”un vücudun kalsiyum ve fosfordan daha iyi yararlanmasını sağlar. Kemik ve diş oluşumu için çok önemlidir. Yağındaki fosfolipitler, beyin ve sinir hücreler için hayati önem sahiptir. Vücut için gerekli olan doymamış yağ asitlerini bünyesinde bulundurur. İçerdiği fosfor ve kalsiyum mineralleri iyi bir beslenme için ilaçtır. İnsan sağlığı açısından son derece önemli olan sütün yarım litresinde, diğer bazı gıda maddelerinden katbekat fazla kalsiyum mevcuttur. |